بازخوانی عملیات بیت المقدس

بازخوانی عملیات بیت المقدس

شکست در آخرین نبرد
در حین عملیات بیت المقدس و در شرایطی که درگیری میان نیروهای ایرانی و مزدوران بعثی به اوج خود می رسد، فرماندهان عراق، مستقر در خرمشهر، ضمن تقویت نیروهای خود در منطقه، به کلیه نیروها تاکید می کنند که "...این آخرین نبرد است و باید در این عملیات مقاومت کنند تا جنگ پایان پذیرد..."

پس از عزل بنی صدر از جانشینی فرماندهی کل قوا به فرمان حضرت امام خمینی(ره) در 20 خرداد1360 و سرکوب سازمان مجاهدین خلق، سپاه و بسیج در کانون تصمیم گیری و اقدام حضور یافته و با بهره مندی از توان ارتش ، دور جدیدی از عملیات های نظامی را طراحی کردند و با ایجاد قرارگاه، سلسله عملیات های مشترک سپاه و ارتش با هدف آزاد سازی مناطق اشغالی آغاز شد.

بدین ترتیب عملیات «ثامن الائمه (ع)» در 5 مهر 1360 در محور آبادان و با هدف شکستن محاصره این شهر، با موفقیت کامل انجام شد. پس از این عملیات نیروهای خودی بدون از دست دادن زمان و با جمع کردن نیرو و تجهیزات، عملیات دوم را با نام «طریق القدس» در محور بستان و در 8 آذر 1360 انجام دادند. پیروزی در آزادسازی شهر« بستان» فرماندهان ارتش و سپاه را بر آن داشت که به اجرای عملیات ادامه دهند و از شوک وارد شده به دشمن به گونه ای شایسته بهره برداری کنند. از این رو ، طی 3 ماه ، سپاه تلاش زیادی برای افزایش تیپ ها و لشکرهای خود به کار بست تا نبرد بعدی بزرگتر از عملیات گذشته طراحی و اجرا شود. فرماندهان مصمم شدند در اسفند ماه 1360 عملیات دیگری را آغاز کنند؛ اما پیش دستی عراق و حمله به «چزابه» موجب به تعویق افتادن زمان عملیات شد.

دشمن بعثی از وحشت تکرار عملیات آبادان و بستان دست نیاز به سوی متحدان خود و استکبار جهانی دراز کرد و پس از اطلاع از تمرکز قوای ایران در غرب دزفول و شوش توسط ماهواره های آمریکا تلاش کرد جبهه فعال جدیدی را مقابل قوای ایران گشوده و علاوه بر بازپس گیری بستان از وقوع عملیات فتح المبین جلوگیری نماید.

صدام سرانجام در مورخه 17 بهمن 1360 در منطقه تنگه چزابه حمله سنگینی را با حمایت شدید نیروی هوایی و آتش سنگین توپخانه آغاز کرد، اما علیرغم پیشروی اولیه نیروهای بعثی، دشمن با مقاومت جانانه نیروی زمینی سپاه و بسیج مواجه گردید و حملات پی در پی هوایی و توپخانه صدام بعثی پس از اندکی موفقیت با جانفشانی حماسه آفرینان تنگه چزابه برای چندین بار عقیم ماند.

به دنبال این موفقیت ها عملیات «مولای متقیان» در اول اسفند1360 با رمز «یا علی(ع) ادرکنی» و با هدف انهدام نیروهای دشمن و خنثی کردن تحرکات عراق ( برای جلوگیری از عملیات فتح المبین ) و همچنین حفظ بستان آغاز شد و پس از 14 روز نبرد سخت و کم نظیر در حالی که تنگه چزابه مملو از اجساد دشمن شده بود، شکست تلخی به عراق تحمیل و نیروهای دشمن بر اثر این شکست مجبور به عقب نشینی شدند. در این عملیات، 10 تیپ از نیروهای ارتش متجاوز عراق به استعداد 30 گردان به طور کامل منهدم و 4500 تن کشته و زخمی شدند و 100 نفر به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند.

سرانجام با تلاش نیروهای مخلص ارتش و سپاه، عملیات «فتح المبین» در بامداد دوم فروردین 1361در جبهه جنوب (منطقه غرب شوش و دزفول و غرب رود کرخه) با رمز «یا زهرا(س)» آغاز شد و رزمندگان اسلام با در هم کوبیدن ماشین جنگی صدام درعملیاتی10 روزه،2500 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی را که شامل دشت عباس، دهلران، رقابیه، عین خوش و دهها روستای مرزی و همچنین سایت های موشکی و رادار 4و5 بود، آزاد کرده و علاوه بر انهدام26 هواپیما و بالگرد و661 تانک و نفربر و خودرو، 820 تانک و نفربر و خودرو به غیمت گرفته شد و 40 هزار بعثی را اسیر، کشته و زخمی نمودند. شوق و شور ناشی از این فتح بزرگ نظامی تمام کشور را فرا گرفت و امام خمینی (ره) این حماسه بزرگ را « فتح الفتوح» نامیدند.

پس از عملیات فتح المبین، یک گام دیگر تا آزاد سازی کامل مناطق استراتژیک ایران باقی مانده بود و آن ، آزادی خرمشهر به عنوان نماد توازن سیاسی - نظامی بود. بدین ترتیب عملیات «بیت المقدس» در منطقه غرب رود کارون و جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر با رمز «یا علی بن ابیطالب» در 10 اردیبهشت 1361 آغاز شد. اما حساسیت و اهمیت هدف های ایران و عراق در این منطقه موجب شد که عملیات به مدت 25 روز به دراز کشد و درنهایت رزمندگان اسلام، درحالی که در شرایط بسیار دشوار آب و هوایی می جنگیدند، در اوج اقتدار، خرمشهر را آزاد کردند.

در واقع بیش از 20 ماه از آغاز تجاوز عراق به خاک ایران نمی گذشت که «عملیات بیت المقدس» با مشارکت ارتش و سپاه و هدایت قرارگاه مرکزی کربلا به فرماندهی شهید سپهبد صیاد شیرازی (فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش) و محسن رضایی(فرمانده وقت کل سپاه) و همراهی چهار قرارگاه فتح، نصر، قدس و فجر در منطقه ای به گستردگی5700 کیلومتر مربع با موفقیت انجام گرفت.

در عملیات آزاد سازی خرمشهر که در 4 مرحله اجرا شد، نیروهای مسلح ایران که شامل، 135گردان متشکل از 45 گردان ارتش، 90گردان از سپاه و بسیج به علاوه نیروهای ژاندارمری، کمیته انقلاب اسلامی، شهربانی و جهاد سازندگی بودند، در برابر 7 لشکر دشمن بعلاوه نیمی از ادوات، توپخانه، امکانات مهندسی و زرهی ارتش عراق قرار گرفتند، ضمن اینکه ارتش عراق با کمک عوارض طبیعی موجود در منطقه (رودخانه کارون، اروند، کرخه، هورالهویزه) به دفاع از موقعیت خود در این عملیات پرداخت.

صدام حسین، رئیس جمهور معدوم رژیم بعث عراق و حامیان وی که بازپس گیری خرمشهر توسط ایران را غیر ممکن می دانستند و اعلام کرده بودند"...در صورتی که ایرانی ها آن را پس بگیرند، عراقى ها کلید بصره را به ایران خواهند داد." در آغاز عملیات خطاب به نیروهای تحت فرمانش، دفاع از خرمشهر را همانند دفاع از بغداد و بصره خوانده و گفت:"... خرمشهر تکیه گاه بصره به شمار می رود بنابراین، باید پیروزی در نبرد آینده را با هر قیمتی به دست آورد و نیروهای ایرانی را منهدم نمود."

در این عملیات، عراق برای حفظ خرمشهر هر چه در توان داشت به کارگرفت، چندان که غرب جاده اهواز- خرمشهر را در ابعاد یک کیلومتر از موانعی نظیر خورو، تیر آهن و حتی دکل های برق را به طور عمود پر کرد و با مین گذاری در این منطقه امکان هلی برد نیروها را غیر ممکن نمود، اما سرانجام با مجاهدت و ایثار رزمندگان اسلام، عراق به دلیل ناتوانی در حفظ برتری نظامی و امید به تحمیل شرایط جدید سیاسی به ایران، ناچار به عقب نشینی از خرمشهر شد.

بدین ترتیب؛ «خرمشهر» که پس از ?? روز مقاومت در برابر دشمن در تاریخ 4 آبان 59 سقوط کرده بود، پس از 575 روز اشغال، در کمتر از ?? ساعت آزاد و به طور کامل از وجود نیروهاى ارتش عراق پاکسازى شد. در این عملیات ضمن آزاد سازی خرمشهر، هویزه، پادگان حمید و شلمچه و جاده اهواز-خرمشهر-کرخه نور و جاده سوسنگرد –هویزه، ده ها هواپیما، 2 بالگرد، 285 تانک و نفربر و 500 خودرو منهدم و 105 تانک و نفربر و 95 هزار مین و صدها خودرو و سلاح به غنیمت گرفته شد و بیش از 16 هزار نفر از مزدوران بعثی کشته و زخمی و 19 هزار نفر نیز به اسارت نیروهای رزمنده ایرانی در آمدند.

صدام طی سخنانی از این سال که با پیروزی جبهه ایران همراه بود، با تلخی یاد کرد و گفت: "سال‌ 1982م‌ (1361) برای‌ ما سال‌ خیلی‌دشواری‌ بود. در آن‌ سال‌ از محمره‌ (خرمشهر) عقب نشینی‌ کردیم‌ و از بوق‌ و کرناهای‌ ایران‌، آهنگ‌ اشغال ‌بصره‌ و اشغال‌ سرزمینهای‌ عراق‌ شنیده‌ می‌شد. علیرغم‌ همه‌ اینها، تصمیم‌ گرفتیم‌ فقط‌ از بغداد دفاع‌ کنیم‌، چون‌ با خود گفتیم‌ باید به‌ فکر آن‌ لحظه‌ بود که‌ سربازان ‌ایرانی‌ به‌ پیش‌ می‌تازند و به‌ سوی‌ بغداد می‌آیند. ازاین‌رو، گارد ریاست‌ جمهوری‌ را فقط‌ برای‌ دفاع‌ از بغداد بسیج‌ و آماده‌ کردیم‌..."

عملیات بیت المقدس از نظر توان ارتش عراق، وسعت منطقه درگیری و نیز موانع بسیار، چنان بزرگ و شگفت انگیز بود که امام خمینی (ره) در این باره فرمودند: " فتح خرمشهر یک مسئله عادی نبود، اینکه 15 الی 20 هزار نفر به صف برای اسارت بیایند و تسلیم شوند مسئله عادی نیست، بلکه مافوق طبیعت است."

رزمندگان ایران اسلامی در این عملیات که به دلیل تنوع سرزمین نیاز به گذراندن انواع آموزش های متناسب را داشتند؛ توانستند با حماسه آفرینی و ایثار خود، پس از 25 روز نبرد سنگین قهرمانانه بجنگند و خاطره اهتزاز دوباره پرچم جمهوری اسلامی ایران به دست سردار«شهید مهدی شرع پسند» بر فراز مناره مسجد جامع خرمشهر را در اذهان ملت ایران جاودانه کنند.